Nowak, Józef (1895–1978)

Noack, Josef

pseudonym Wotrowski, Nowak-Radworski

* 5. 1. 1895 Wotrow / Ostro
† 1. 1. 1978 Budyšin / Bautzen

Farar, basnik, dramatik, redaktor.
1908–10 gymnazij w Budyšinje, Liberecu a Doupovje, 1910–19 chowanc Serbskeho seminara w Praze, tam 1910–15 němski Małostronski gymnazij, 1915–19 studij teologije, 1920 dokónčenje studija w Paderbornje; 1920–23 kapłan w Chrósćicach, 1923–1927 w Žitawje, 1927–31 w Budyšinje, 1931–40 farar w Radworju, 1941–45 přesadźeny na žadanje fašistow za kapłana Dwórskeje cyrkwje w Drježdźanach, 1944 wjactydźenska přepytowanska jatba, 1945–67 zaso farar w Radworju, 1968 na wuměnk.
N. běše 1922–23 redaktor Łužicy, 1927–31 a 1959–60 Katolskeho Posoła a 1934–38 Krajana.
Hižo w staršiskim domje a pola J. Hermana zezna N. J. Barta-Ćišinskeho; čuješe so powołany, w jeho zmysle skutkować, wosebje w dramatiskim tworjenju. Wosrjedź prěnjeje swětoweje wójny wožiwi jako starši Praskeje Serbowki přetorhnjenu tradiciju schadźowankow; za nje spisa 1916 dramu „Posledni kral“ (Budyšin 1921) a 1919 „Swobody njewjestu“ (Budyšin 1922). Za zlět Domowiny 1928 w Budestecach zbasni alegoriski poem „Lubin a Sprjewja“ (Budyšin 1928), za druhi wulki zjězd Serbow 1956 w Budyšinje dźiwadłowu hru „Na cuzej zemi“.
Dźěła Petra Bezruča, kotrehož basnje tohorunja přełožowaše, wukonjachu na jeho poetiku sylny wliw. Zběrka basnjow „Z duchom swobody“ (Budyšin 1919, 1947) zwuraznja ze swojim přewažnje narodnym patosom tehdomnišu horliwosć serbskeje młodźiny. W swojich twórbach po l. 1945, mjez nimi někotre pomniki serbskim wótčincam, so z tuženym optimizmom starosći wo wobstatk swojeho luda a namołwja předewšěm młodźinu do narodneho skutka.
N. zeserbšći tež někotre, přewažnje nabožne hry. Přełožowaše sobu „Stary zakoń“ znowa.
Bě wot 1921 čłon Maćicy Serbskeje. 1970 spožči so N. Myto Ćišinskeho.

DALŠE WOZJ.: „Njedźělena wutroba“, Budyšin 1965; „Serbscy katolscy duchowni we wuhnanstwje“ 1940–1945 – Nowa doba 19, 189, 14. 8. 1965, Předźenak; „Z domizny wuhnaty“ – Z jastwa a wuhnanstwa, Budyšin 1970, str. 51-66.

ŽÓ./LIT.: M. Kubašec, Naš serbski basnik Józef Nowak – Rozhlad 6 (1956). 12, str. 369-375; B. Dyrlich, Budźićel wědomja – Rozhlad 25 (1975), 1. str. 36-38; H. Žur, Komuž muza pjero wodźi, Budyšin 1977, str. 236-241.

Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow, wud. wot: Jan Šołta, Pětr Kunze a Franc Šěn, Budyšin: Ludowe nakładnistwo Domowina, 1984