|
|
|
|
|
NOWINKI | TERMINY | RETROSPEKTIWA | PUBLIKACIJE | IMPRESUM
|
|
   
|
|
|
|
Cesćone cytarki a cytarje,
Kóńc starego a zachopjeńk nowego lěta dajotej nam góźbu, aby póglědali naslědk a naprědk: Lěto 2022 jo było za Serbski institut wuspěšne a bogate na tšojenjach. Daś se na tom měsće wobspomnjeju tšojenja kaž dokóńcowanje turnusoweje ewaluacije (glej wokolnik 1/22), zgromadne profesorske wumjenjenje wót Serbskego instituta a Drježdźanskeje Techniskeje uniwersity, pśez což změjo institut uniwersitarne pśizamknjenje, start wažnych wjelikich projektow z tśeśich srědkow (slěźenske wótźělenje za regionalne wuwiśe a šćit mjeńšynow, Digitalny łužyski portal) a slědkoju dokóńcowanje wažnych projektow kaž "slěpjańska rěcna krajina" (spěchowane pśez Sakske statne ministaŕstwo za wědomnosć). – A co caka na nas we pśiducem lěśe? Wobšyrny źěłowy plan za lěto 2023 su gremije Serbskego instituta rowno zwólili. Dla tog, až institut jo we slědnych lětach rozrosł, wopśimjejo ten plan teliko projektow ako hyšći žednje pjerwjej (75). Tej wobej dwa zwjercha wobspomnjetej a na 10 lět załožonej bramborskej projekta na pólu pśeměnjenja strukturow buźotej pó śěžkem zachopjeńku (wjelgin pózne zwólenje, pśez to pśikrotcony cas traśa) akle w nowem lěśe se pšawje rozmógnuś. Wěcej ako 70 sobuźěłaśerjow a sobuźěłaśeŕkow (teke to jo rekord, wjele jich źěła na bazy tśeśich srědkow) buźo se we wjelikej licbje projektow kaž dotychměst nadalej wó dobre rezultaty staraś. A na pólu digitalizěrowanja kulturnego derbstwa móžomy tempo pśidaś: w januarje wózjawijo se naš koncept za "register serbskego kulturnego derbstwa", a stakim zmóžnijo se teke diskusija dla dalšnego póstupowanja. Wušej togo jo k nam rowno pśileśeła powěsć, až móžomy twariś "Centrum za digitalizaciju pśi Serbskem instituśe", kótaryž jo z registerom kulturnego derbstwa koncepcionelnje wusko zwězany. Dla tog, až centrum za digitalizaciju wopśimjejo mócnu słužbywugbaŕsku kompotentu, ga pśistym zmóžnijo abo póspěšyjo se digitalizacija našych samskich zběrkow kaž teke objektow drugich serbskich institucijow. Ga stakim stupamy dalej doprědka a smy napněte na pśichod.
|
|
Direktor instituta, prof. dr. Hauke Bartels
|
|
|
|
|
|
|
|
"Digital Kito Lorenc": SI a TUD zhromadnje digitalnu ediciju přihotujetej
|
|
|
|
Literarny archiw akademije wuměłstwow w Berlinje je zawostajenstwo basnika a filologi Kita Lorenca (1938-2017) přewzał a mjeztym spřistupnił. Srjedź měrca budźe zawostajenstwo z małej wustajeńcu prěni raz zjawnosći prezentować (termin so sčasom wozjewi). Z pomocu Krajneho digitalizaciskeho programa Drježdźanskeje SLUB ma so nětko wobstatk zawostajenstwa k twórbam Struga. Wobrazy našeje krajiny. Bilder einer Landschaft, Sorbisches Lesebuch/Serbska čitanka a Gegen den großen Popanz digitalizować – wažny zakład za digitalnu ediciju tutych twórbow. "Digital Kito Lorenc" je jedyn z pjeć projektow SI a TUD we wot załožby VolkswagenStiftung spěchowanym kooperaciskim projekće "Integrated Digital Studies" (přir. nowinska zdźělenka 21.3.2022).
|
|
|
|
|
|
Što ma Serbski institu z Němskim centrumom za astrofyziku činić?
|
|
Wot kónca septembra je jasne, zo ma so we Łužicy Němski centrum za astrofyziku (DZA) z dwěmaj stejnišćomaj natwarić, financowany ze srědkami Zwjazka a Swobodneho stata Sakskeje za strukturnu změnu w sakskimaj brunicowymaj rewěromaj. Nimo planowaneho campusa w Zhorjelcu je podzemski slědźenski labor w hornjoserbskim sydlenskim teritoriju předwidźany. Swojeje centralneje róle we Łužicy je sej DZA wědomy. Tohodla wudźěła so z pomocu SI koncept za slědźenje wo transformacijach jako dźěl cyłkowneho koncepta. Pod nawodom Drježdźanskeje techniskeje uniwersity, kotraž w třilětnej fazy natwara jako projektny nošer skutkuje, budźe so Serbski institut, wosebje Wotrjad za regionalne wuwiće a škit mjeńšin, nimo dalšich wědomostnych institucijow regiona, na fachowej koordinaciji inowaciskich polow wobdźěleć. Tak njezamóže SI jenož na powšitkowne serbske potrěbnosće pokazać, ale tohorunja swoju specifisku serbsku ekspertizu kaž tež swoje kompetency w slědźenju wo transformacijach a we transformatiwnej wědomosći do natwara DZA k dispoziciji stajić.
|
|
|
|
|
|
Wito Bejmak dósta Zejlerjowe myto 2022
|
|
|
|
Wito Bejmak dósta we winowcu we Łazu z rukow statneje ministerki Barbara Klepsch myto za serbsku rěč „Zejlerjowe myto 2022“. Wito Bejmak je nawoda Serbskeje centralneje biblioteki a Serbskeho kulturneho archiwa při Serbskim instituće w Budyšinje.
|
|
|
|
|
|
|
|
Awtorske myto za politologa na SI Rémija Carbonneau
|
|
J. Rémi Carbonneau PhD, politolog na Serbskem instituśe, jo w septemberje wót kanadskeje institucije Social Science and Humanities Research Council (SSHRC) dostał awtorske myto za wědomnostne wózjawjenja. Z tym mytom jo zwězana financielna pódpěra za wudaśe jogo disertacije "Minderheitensprachen in föderalen Systemen". Federalna institucija SSHRC spěchujo slěźenje a wuwucenje na pólu duchnych a socialnych wědomnosćow w Kanaźe. Ta śišćana publikacija wujźo nejskerjej w aprylu 2023 w nakładnistwje Presses de l'Université du Québec we rědu politeia . – We tom konteksće dej se tejerownosći wobspomnjeś zwězk Serbskego instituta "Dimensions of Cultural Security for National and Linguistic Minorities" z lěta 2021 (wudany w nakładnistwje Peter Lang Verlag) – Jean-Rémi Carbonneau jo jogo sobuwudawaŕ (glej Wokolnik 1/2021)
|
|
|
|
|
Pśewalony buk jo se wrośił slědk do instituta
|
Pśewalony buk, ako jo něga stojał slězy wjaže instituta w Budyšynje, jo se na 4. nowemberu wrośił k nam slědk - rozmjej, we formje naglědnego, modernego blida za foyer cytaŕnje Serbskeje centralneje biblioteki. K dopomnjeśu: Ten wusoko zrosćony buk ze šyroko rozpśestrětymi kórjenjami jo něga rosł w gumnje Brietzojc Marianny slězy instituta. Na 31. januaru jo wón wordował pówalony pśez štorm "Nadia". Pśi tom su se wobškóźeli kšywo a žedne wokna na Dwórnišćowej droze 6. To nowe blido z bukowego drjewa jo zgótowała regionalna rucnikaŕska firma - Wjenkojc tyšaŕnja z Wotrowa.
|
|
|
|
|
Cytaŕnja jo wótcynjona: wót pónjeźelego do srjody wót zeger 9 do 16, a na stwórtkach wót 9 do 18. Mjazy gódami a nowym lětom jo zacynjona!
|
|
|
|
|
Pśepšosenje: Mała witrinowa wustajeńca wó Angeli Stachowej a Juru Mětšku
|
|
Serbski kulturny archiw prezentěrujo we foyeru Serbskego instituta w Budyšynje wót kóńca nowembera dwě nowej witrinowej wustajeńcy - jadna jo pósćona pisaŕce a politikaŕce Angeli Stachowej (1948-2022) a druga komponistu Juro Mětškoju (1954-2022). Zawóstajeństwo teju dweju wósobinowu serbskego kulturnego žywjenja, ako stej na zachopjeńku starego lěta zamrěłej, jo Serbski kulturny archiw pśewzeł - něnto prezentěrujo se wuzwólony źěł togo zawóstajeństwa.
|
|
|
|
|
|
|
SI ewaluuje 16 serbsko-němskich "2plus"-šulow w Sakskej
|
|
W septembrje zahaji Serbski institut dlěšodobne ewaluowanje po koncepće "2plus" dźěłacych šulow. Po pilotowej fazy maja so rěčne kompetency šulerkow a šulerjow wosmych lětnikow prawidłownje zwěsćić. Sakske statne ministerstwo za kultus spěchuje projekt financielnje, regionalna wotnožka Krajneho zarjada za šulu a kubłanje w Budyšinje podpěruje kompleksne přepytowanje koncepcionelnje. Testy za certifikowanje rěčnych znajomosćow serbšćiny zdźěłachu so w zhromadnym dźěle z Rěčnym centrumom WITAJ. Dalši projektowi partnerojo su kubłanscy wědomostnicy Lipšćanskeje uniwersity kaž tež statistikarjo Friedricha Schilleroweje uniwersity w Jenje.
|
|
|
|
|
|
Něnto we połnem źěle: Dłujkocasowy slěźaŕski projekt k serbskim aspektam dolnołužyskeje kulturneje krajiny
|
|
We tom projekśe deje se serbske kulturne pókłady w Dolnej Łužycy wobšyrnje digitalnje registrěrowaś, wopisaś a slědkoju na wěcejrěcnem online-portalu prezentěrowaś. Serbske rěcne a kulturne derbstwo regiona dej se na ten part dokumentěrowaś a widobnjejše wucyniś - a slědkoju k wužytkoju wšyknych k dispoziciji stojaś.
|
|
|
|
|
|
Personalia
|
|
Nowej wědomostnej sobudźěłaćerce we wotrjedźe kulturne wědomosće: wot 1. decembra 2022 Alexandra Kuringec, M.A. z projektom "Feministiski aktiwizm a empowerment etniskich mjeńšinow", wot 1. januara 2023 Anca Claudia Prodan PhD z projektom "Serbske digitalne swěty. Wuslědźenje kultury a technologjje w 21. lětstotku".
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Bramborski krajny sejm, Pódstupim:
|
|
"Lichota kiwa! Serby a mjeńšynowe pšašanje pó 1918"
|
|
|
|
|
|
Serbski institut, Budyšyn:
|
Pśedstajenje a pókšacowanje "Registera serbskego kulturnego derbstwa"
(z pśizjawjenim)
|
|
|
|
Pśedstajenje źěłowych wuslědkow z projektow k wuwijanju serbskeje pśedcytańskeje funkcije a k rěcnej krajinje Slěpego
|
|
|
|
|
Wotrow a Kopšin – rola groźišćow pśi słowjańskem wobsedlenju Górneje Łužyce
|
referentka: Friederike Koch-Heinrichs, archeologowka a wjednica Muzeuma pódwjacorneje Łužyce w Kamjeńcu
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Livestream čitanja k digitalizaciji pismowstwa online
|
|
|
|
Livestream zjawneho čitanja "Digitalizacija pismowstwa: Přez korpustowe teksty k digitalnej bibliotece" Hauke Bartelsa, direktora Serbskeho instituta a profesora za sorabistiku na Drježdźanskej techniskej uniwersiće, kotrež je wón 20. decembra w rjedźe čitanjow "Zakłady a na nałožowanje wusměrjene metody Digital humanities" dźeržał.
|
|
|
|
|
|
|
|
Knižna premjera: "Ho zachopjonku jo było to słowo"
|
|
|
|
Dnja 7. decembra bu po třilětnym wobdźěłanskim času 343 stron sylny, štyridźělny Slepjanski rozprajak jako jedyn z hłownych wuslědkow projekta Rěčna krajina Slepo w Slepjanskej cyrkwi předstajeny. Rozprawa awtorki Juliany Kaulfürstoweje.
|
|
|
|
|
|
|
|
Wědu šěrić. Skutkowanje Maćicy Serbskeje / Maśicy Serbskeje w 20./21. lětstotku
|
|
|
|
Maćica Serbska je hromadźe ze Serbskim institutom na konferencu, dnja 25./26. nowembra składnostnje 175. róčnicy załoženja serbskeho wědomostneho towarstwa do Budyskeho Serbskeho domu přeprosyła.
|
|
|
|
|
|
|
|
Přednošk online na youtube-kanalu Serbskeho instituta
|
|
|
|
W Serbskim muzeju w Budyšinje natočeny přednošk Lubiny Malinkoweje na temu "Ochranow a Serbja. Nowe přistupy k sorabistice" z dnja 24. nowembra 2022, kiž je na youtube-kanalu Serbskeho instituta wozjewjeny, storči na wulki zajim. Běše to zarjadowanje w ramiku gremijowych posedźenjow, kotrež wopyta něhdźe 50 zajimcow.
|
|
|
|
|
|
|
|
Sorabistiske přinoški k Dnjej slawistiki w Bochumje
|
|
Kónc septembra 2022 wotmě so na uniwersiće w Bochumje 14. dźeń němskeje slawistiki. Třo rěčespytnicy Serbskeho instituta předstajichu tam swoje sorabistiske slědźenja.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Lětopis 2/2022 wušoł! Přestajenje wuńdźenja na Open Access
|
|
"Z přichodnym lětom kroči Lětopis po nowych pućach. Wot lěta 2023 sem […] přinoški maja so primarnje jako jednotliwe publikacije w elektroniskej formje a pod wuměnjenjemi open access wozjewić", tak rěka w předsłowje druheho wudaća Lětopisa 69 (2022). Posledni zešiwk Lětopisa – časopisa za rěč, stawizny a kulturu Łužiskich Serbow – wobsahuje zaso rěčespytne, stawiznopisne a kulturnowědomostne přinoški. Mjez druhim prezentuje Jenny Hagemannowa zajimawe paralele a rozdźěle mjez protestami za přirodoškit w Hannoverskim Wendlandźe (Gorleben) a w brunicowym rewěrje we Łužicy (hlej wotkaz tu deleka k jeje wozjewjenej disertaciji "Vererbte Regionen"). Piotr Pałys je zestajił dokumenty, w kotrychž pólski spjećowar Bohdan Gebarski swoje njewšědne perspektiwy za Łužicu po Druhej swětowej wójnje wujasnja. Thomas Widera podawa přehlad wo dotalnych studijach wo politice NDR Serbam napřećo wot lěta 1968 jako zastup do noweho slědźenskeho projekta. Leńka Šołćic přirunuje wužiwanje relatiwnych pronomenow w hornjoserbskej spisownej a wobchadnej rěči. Hauke Bartels bilancuje wutwar rěčneho portala dolnoserbski.de w poslednim lětdźesatku a wuzběhnje při tym wužiwajomnosć wšelakich digitalnych poskitkow za nawuknjenje serbšćiny.
|
|
|
|
|
|
|
|
Feature w RBBju wó nowych projektach SI
|
|
27. nowembera jo serbski program RBB wusćełał 30-minutojski dolnoserbski feature wó nowych slěźaŕskich pśedewześach Serbskego instituta w Dolnej Łužycy. Institutny direktor prof. dr. Hauke Bartels a wobźělone wědomnostnice a wědomnostniki su informěrowali we tom wusćełanju wó dwěma projektoma SI wó natwari digitalnego portala k serbskim a łužyskim rěcnym a kulturnym krajinam kaž teke wó wědomnostnem pśewóźowanju strukturneje změny pśez Wótźělenje za regionalne wuwiśe a mjeńšynowy šćit. Tematizěrujo se teke wuski zwisk z drugimi spěchowanymi pśedewześami Domowiny, Zwězka za serbski kulturny turizm z.t. a Serbsko-nimskeje filmoweje seśi Łužycafilm. Kótare kšace źěłabnosći su w pśiducych lětach planowane a kak deje se zgromadne cele rewitalizěrowanja dolnoserbšćiny a walorizacije serbskeje kultury dojśpiś, móžośo słyšaś w audiotece serbskego programa.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Serbski institut z.t.
Dwórnišćowa 6
D-02625 Budyšin
tel.: +49 3591 4972-0
faks: +49 3591 4972-14
si@serbski-institut.de
|
|
Augusta Bebelowa dróha 82
D-03046 Choćebuz
tel.: +49 355 48576-482
faks: +49 355 48576-494
|
|
|
|
|
|
