Dalše informacije

Za koho je datowa banka myslena a kak je nastała?

W prěnim rjedźe je datowa banka, kotraž wobsteji tuchwilu z nimale 1900 datowych sadźbow, pomocny srědk za wučbnu praksu kaž tež za serbske medije. Wězo je wona za kóždeho dalšeho zajimca přistupna a ma słužić stabilizowanju spisownorěčneje normy.
Ideja za zestajenje datoweje banki je wušła z našeho poradźowanskeho dźěła. Z Rěčneho centruma WITAJ, hdźež so přihotuja serbskorěčne wučbnicy, su w poslednich lětach dóšli naprašowanja dla prawopisa a morfologiskeho adaptowanja cuzych geografiskich mjenow. Wosebje problematiske su mjena zwonka Europy. Při njesystematiskej zaběrje z jednotliwymi słowami pak hodźa so prawidła zeserbšćenja ćežko spóznać. Nimo toho njeje uzus w serbšćinje stabilny resp. postupowanje při zeserbšćenju je so zdźěla změniło.
Tohodla njeje tajki cyłkowny přehlad jenož jako wědomostne žórło zajimawy a wužitny, ale runje tak jako praktiska pomoc za wučerki a wučerjow, za žurnalistow, přełožowarjow a dalšich zajimcow.

Kak je datowa banka natwarjena?

Wužiwar móže pytać za serbskim abo němskim wotpowědnikom mjena za wěsty geografiski objekt. Druhdy eksistuja při tym w serbšćinje warianty. Gramatiske informacije su podate, hdyž so serbski wotpowědnik regularnje njedeklinuje abo hdyž chcemy na gramatiske wosebitosće skedźbnić. Za serbskim wotpowědnikom steji w spinkomaj typ objekta, na přikład stat, dźělny stat, přisłušnik/přisłušnica ludu resp. wobydler, krajina, region, dolina, hłowne město, horiny, morjo atd. resp. rěčny kriterij kaž adjektiwiska wotwodźenka. K hrubej orientaciji podawamy nimo toho kontinent, stat resp. region. Pola dźělnych statow je wotkaz na nadrjadowany stat, pola hłowneho města wotkazuje so na stat atd.

Kotre zasady su so při zeserbšćenju nałožowali?

Tójšto mjenow krajow ma hižo tradicionelnu zeserbšćenu formu – to potrjechi wosebje europske kraje, na přikład Čěska, Francoska, Jendźelska, Španiska.
Hdyž so mjeno słowotwórbnje adaptuje, adaptuje so tež prawopis, tohodla pisa so Mawretaniska (słowotwórbnje zeserbšćena forma ze sufiksom iska), porno tomu pak Mauritius, dokelž so tu ničo słowotwórbnje njeadaptuje. Zasada zeserbšćenja njepłaći za objekty w Němskej (Plauski jězor, Torgau) resp. jenož potom, hdyž pisamy serbsce po tradiciji, na př. Žitawa.
W prawopisnym słowniku (Budyšin 2005) su so zdźěla zeserbšćene formy zawjedli a njezeserbšćene formy wotstronili. W datowej bance pak namaka wužiwar druhdy wobě formje, jeli stej wobě prawje tworjenej a so w praksy jewitej.
Po dorěčenju z wučerjemi chilamy k tomu, zo měli při zeserbšćenju na to dźiwać, zo spóznawa šuler tež w němčinje wužiwane mjeno geografiskeho objekta. Bohužel je serbske pismowstwo porno němskemu snadne a geografiske eksonymy wustupuja jara zrědka, zwjetša jenož we wučbnicach geografije, chiba w nowinarstwje. Njesłuži potajkim stabilizowanju spisownorěčneje normy, hdyž zawjedu so zeserbšćene formy, kotrež hewak nihdźe njewustupuja.
Zdźěla su so dyrbjeli adaptowane formy korigować abo wotstronić, kotrež smy sami hišće před někotrymi lětami tak podali, na přikład w słowniku noweje leksiki abo tež we wučbnicach.
Dokładniše informacije su so wozjewili w Serbskej šuli 2011/2, s. 45–47.

Budźe so dale na datowej bance dźěłać?

Wšitke móžnosće datoweje banki njejsu dotal połnje wučerpane, na tym so dale dźěła. Tak dodamy w přichodnym času dalše wotkazy, kotrež měli wužitk datoweje banki zwyšić.
Sobudźěłaćerce Serbskeho instituta Sonja Wölkowa a Anja Pohončowa hladatej dale datowu banku a wudospołnjatej ju po potrjebje. Prosymy tuž tež wužiwarjow wo to, zo bychu nas na pobrachowace mjena skedźbnili.