Sorabistiski akademiski dorost so zešoł

Lětsa, 2. a 3. meje, běše Serbski institut (SI) znowa hosćićel zetkanja sorabistiskeho akademiskeho dorosta w Budyšinje. Hižo pjaty raz su sej młodźi sorabisća, kotřiž so tematisce ze Serbami a Serbstwom zaběraja, swoje slědźerske předewzaća a projekty mjez sobu předstajili a diskutowali. Nimo interdisciplinarneje wuměny słuži dwulětne zetkanje nawjazanju nowych kontaktow a tworjenju syćow. Cyłkownje 13 přednošowacych z Němskeje, Pólskeje a samo Chile předstajichu pjatk a sobotu wudźěłki swojich masterowych, doktorskich abo studentskich dźěłow. Nimo toho zeznachu wobdźělnicy wědomostnicy a wědomostnikow SI a so z nimi wo jich wědomostnym wuwiću rozmołwjachu.

Planowali su lětuše zetkanje štyrjo (wot dohromady sydom) promowowacych dorostowych wědomostnikow při SI. Nimo tutych wobdźělichu so studenća a doktorandźa wot Drježdźanskeje TU, Instituta za nowu industrielnu kulturu Choćebuz, BTU Choćebuz-Zły Komorow, polytechniskeje uniwersity Poznań a uniwersity Lipsk.

Historikarka Serbskeho instituta, dr. Lubina Malinkowa, powita hosći a poda w krótkim zawjedźenju dohlady do stawiznow a dźěławosće Serbskeho instituta. Sćěhowaše mjezsobne zeznaće přitomnych na zahrodźe instituta.

Na to so přizamkny prěni rjad přednoškow, kotryž zaběraše so z rěčnymi a regionalnymi wosebitosćemi Łužicy. Tak rozłoži na přikład rumnostna planowarka Antonia Sipeer zwiski mjez něhdyšej t. mj. Spreewaldbahn a tym serbskim. Za to je historiske wobrazy analyzowała, na kotrychž je so ze serbskimi motiwami za ćah wabiło.

Druhi panel wěnowaše so serbskej rěči a přiswojenju tuteje. Doktorandka a wědomostna sobudźěłaćerka ZARI, Alena Pawlikec, je jón zahajiła. Přednošowaše wo hornjoserbšćinje we wirtuelnych zhromadźenstwach a spožči dohlad do sociolinguistiskeho slědźenja wo digitalnych rěčnych rumach noworěčnikow. Podšmórny woznam rěčnych partnerow za noworěčnikow a lěpšinu geografiskeje njewotwisnosće digitalneje komunikacije. Dale wěnowaše so prašenju, što je rěčny rum – mjenujcy wobswět, w kotrymž so rěč aktiwnje wužiwa, hač fyzisce abo digitalnje. Cil rěčnych rumow za noworěčnikow je rewitalizacija.

Přizamkny so přednošk doktorandki Denise Hornig, sobudźěłaćerki w centrumje za kubłanje wučerjow a slědźenje za šulske kaž tež powołanske kubłanje Drježdźanskeje techniskeje uniwersity. W swojim přednošku wobswětli, što woznamjenja wjacerěčnosć w šulskim konteksće a diskriminacija rěče dla. Nastork za doktorske dźěło bě jeje dotalne dźěło jako wučerka na gymnazijach ze šulerjemi z migraciskim pozadkom.

Tohorunja z metodami přiswojenja serbšćiny zaběra so Sophie Rädel, wědomostna sobudźěłaćerka Serbskeho instituta w Choćebuzu, kotraž při uniwersiće we Wienje promowuje. Wona je sama započinała delnjoserbšćinu wuknyć jako je na Serbski institut přišła. We swojim doktorskim dźěle zaběra so z noworěčnicami a noworěčnikami projekta ZORJA. Mjez druhim wobswětli wona wšelake motiwacije wuknjacych.

Koło přednoškow na tutym dnju zakónči studentka wučerstwa za předmjetaj towaršnowědu a sorabistiku uniwersity Lipsk, Sofija Brězanec. W prezentaciji rozprawješe wo wuslědkach swojeho seminarneho dźěła, za kotrež je so za přičinami, motiwacijemi, wočakowanjemi, zaměrami, wužadanjemi a přećemi serbšćinu wuknjacych naprašowała. Studentka zwěsći, zo dyrbi so w přichodźe sylnišo do awtodidaktiskich wuknjenskich srědkow inwestować.

Po tym podachu so młodźi slědźerjo do Serbskeho muzeja, hdźež sebi pućowacu wustajeńcu „Što rěka tu mjeńšina?” wo mjeńšinach w Němskej zbližichu. Wječor wuklinča ze zhromadnej wječerju w hosćencu „Mönchshof”.

Sobotu rano startowaše třeći panel zetkanja z přednoškom Lydije Matikec, promowowacej we wobłuku swojeho slědźerskeho projekta při Serbskim instituće w Budyšinje. Wona prezentowaše projekt wo t. mj. pochadnych rěčach (Heritage languages), w kotrymž přepytuje a přirunuje projektny team sociolinguistiske wosebitosće, ale tež aktualne rěčne strukturelne změny we wobchadnymaj rěčomaj hornjoserbskeje kaž tež pólskeje mjeńšiny w Němskej.

Bartłomiej Szawulak, kotryž pisa na uniwersiće w Ponzańje swoje doktorske dźělo, rozprawješe wo programje za techniske dokumentowanje a přirunowanja mjeńšinowych rěčow a dialektow. A wo swojim dźěle wo serbskej dźěćacej a młodźinskej literaturje informowaše promowowacy Serbskeho instituta Jan Bogusz.

Na to přizamknychu so prezentacije skerje sociokulturelneho razu. Tak rěčeše Jordan Oelke wo afriskej swinjacej chorosći a jeje wuskutkach tež na serbski sydlenski rum, Marleen Schindler wo funkciji serbskich jutrownych jejkow w a zwonka serbskeho rěčneho ruma a Ana Maria Bergholz wo procesach transformacije (kaž wudobywanja brunicy) a wliw tutych na kulturne krajiny a kulturne herbstwo.

Wróćo zhladujo so zwěsći, zo bě na lětušim zetkanju młodych sorabistow ličba klasiskich ludowědnych, literaturowědnych a rěčespytnych přinoškow snadniša hač hewak. Młodźi slědźerjo su skerje wo socialno-kulturowědnych wobsahach a wo metodach přiswojenja serbskeju rěčow resp. rěčow powšitkownje přednošowali.

Wothłós na zarjadowanje bě přewšo pozitiwny. Wobdźělnicy chcedźa na kóždy pad kontakt dźeržeć a so tež w přichodźe wo swojich předewzaćach wuměnjeć. „Z prawidłownej wuměnu chcemy trajny sorabistiski slědźerski kolokwij tworić, kotryž młodych slědźerjow při swojim dźěle podpěruje. Zhromadnje z wobdźělnikami smy sobotu rozmyslowali, kak pokročujemy. Móžne terminy za přichodne tajke zetkanje w mjeńšim kruhu smy hižo namjetowali“, reziměruje Jan Bogusz w mjenje organizatoriskeje skupiny na kóncu zetkanja.

Rozprawa wot Lydija Matikec.

• k zarjadowanskej stronce z wobrazowej galeriju