Splećene slědźenje k mobiliće, migraciji a transformaciji w Sakskej – Wo nowym zhromadnym projekće z wjace hač 20 sobudźěłaćerkami a sobudźěłaćerjemi pod nawodom Sakskeje akademije wědomosćow
Zhromadna zdźělenka šěsć projektnych partnerow
Što zwjazuje wšelake městna Sakskeje? Kotre wosoby a artefakty so tam w běhu lětstotkow křižowachu? A kak móže digitalna technika pomhać, tole zwobraznić? Něhdźe 20 slědźerkow a slědźerjow šěsć zwonkauniwersitnych duchownowědnych slědźenišćow Sakskeje zaběra so wot nalěća z tajkimi prašenjemi. Zhromadny projekt DIKUSA steji za “Splećenje digitalnych kulturnych datow w Sakskej z cilom natwara techniskeje infrastruktury za přeslědźenje mobility, migracije a transformacije městnow, wosobow a artefaktow” (“Vernetzung digitaler Kulturdaten in Sachsen zum Aufbau einer technischen Infrastruktur für die Forschung zu Mobilität, Migration und Transformation von Orten, Personen und Artefakten”). Nimo zhromadneho wuwića techniskeje bazy za powšitkownje přistupnu online-prezentaciju dźěła so na šěsć dźělnych projektach we wobłuku digital humanities (digitalne duchowne wědomosće). Njedawno zetkachu so prěni raz wšitcy na projekće wobdźěleni k dźěłarničce.
Přeslědźenje biografijow, wučitanje artefaktow a analyza jich wuznama, kaž tež transformacija teritorijow su wšědne nadawki stawiznowědy. Wona wužiwa w přiběracej měrje digitalne metody k zwěsćenju, archiwowanju, splećenju a předstajenju wosobow, stejnišćow a pućow – časowje a rumnostnje. We wšitkich šěsć dźělnych DIKUSA-projektach wuwiwaja so wirtuelne dźěłowe wokoliny, zo bychu synergije splećeneho slědźenja wužiwali a tež dale hromadźe dźěłali. Standardizowane interfacy zmóžnjeja swobodny přistup k zapisanym normowym a kulturnym datam (linked data).
Šěsć dźělnych projektow w detailu:
- Institut za sakske stawizny a ludowědu (ISGV) wutwarja swój etablěrowany Historiski zapis městnow Sakskeje (HOV) dale, zo by so dźělnym projektam DIKUSA zaměstnjenje a rumnostne wizualizowanje zmóžniło. Ze swojimi wjace hač 6.000 městnymi zapiskami je HOV zwjazowace městno, w kotrejž wšelake dźělne projekty časowje a tematisce hromadźe zběža. Podprojekt zaběra so z wizualizaciju čarow historiskich pućowanskich rozprawow na kartach.
- Dźělny projekt Leibnizoweho instituta za židowske stawizny a kulturu – Simon Dubnow (DI) přeslědźi móžnosće a mjezy židowskeho wobdźělenja na sakskich wysokich šulach wot srjedź 19. hač dosrjedź 20. lětstotka. Kamjenica, Drježdźany, Freiberg a Mittweida přiwabichu tehdy mnoho studowacych do Sakskeje, tak tež židowskich. Jich zdźěla měnjate žiwjenske puće chce projekt zarysować a započnje nětko ze šěrokej archiwowej rešeršu.
- Dźělny projekt Leibnizoweho instituta za stawizny a kulturu wuchodneje Europy (GWZO) přepytuje a wizualizuje mobilitu a migraciju wuměłcow a jich twórbow – w Sakskej, ale tež do a ze Sakskeje w 17. lětstotku. W srjedźišću steja puće a mechanizmy kulturneje wuměny Sakskeje ze swojimi susodnymi regionami, kaž tež syće wuměłcow a jich nadawkidawarjow w Sakskej, Čěskej, Šleskej, Pólskej a w tamnych kónčinach Swjateho romskeho mócnarstwa. Zaměr je při tym zalinkowanje zdobytych datow z portalomaj HOV a „Sakska biografija“ ISGV.
- W 20. a spočatk 21. lětstotku zwěšća so mnohe migraciske hibanja – ćěkanja abo dźěła dla. Hannah-Arendtowy institut za přeslědźenje totalitarizma (HAIT) zaběra so sylnišo z mobilitu žonow. Zaměr je mjez druhim, ewentualne mustry čarow spóznać.
- Slědźerjo Sakskeje akademije wědomosćow w Lipsku (SAW) studuja podrobnje saksku krajinu, kotraž je přez uranowe wismutowe hórnistwo charakterizowana. Na zakładźe konkretneho wudobywanišća analyzuja wšelake perspektiwy. Za to zaběraja so z wobswětowymi rozprawami, saněrowanskimi podłožkami, historiskimi nahrawanjemi, powětrowymi wobrazami, wuměłskimi twórbami a interviewami z časowymi swědkami a je w interaktiwnych kartach wizualizuja.
- Serbski institut / Serbski institut (SI) wuwiwa online-platformu za digitalnu dokumentaciju a prezentaciju wjace hač 1.700 serbskich kulturnych pomnikow Hornjeje Łužicy. W projekće wutworja so techniske zakłady za strukturowane zwěsćenje a podawanje hesłow, wobsahowe zwobraznjenje kaž tež kartografiske wizualizowanje objektow. Tak móža so materielne swědstwa serbskich stawiznow šěrokemu publikumej spřistupnić.
Projekt DIKUSA spěchuje so ze srědkami Sakskeho statneho ministerstwa za wědomosć a wuměłstwo z něhdźe 1,4 milionami eurow a ma hač do kónca 2025 trać. KompetenzwerkD při Sakskej akademiji wědomosćow w Lipsku koordinuje zwjazkowy projekt.
Za rešeršu žórłow dźěłaja wobdźěleni z archiwami w cyłej Němskej, ze sakskimi muzejemi kaž tež z Leibnizowym institutom za krajowědu hromadźe. Zhromadnje ze Sakskej krajnej biblioteku – Statnej a uniwersitnej biblioteku w Drježdźanach (SLUB) dźěła so na zwobraznjenju datow we wirtuelnym kartowym forumje, kotryž budźe wšěm zajimcam přistupny. Wjace k DIKUSA namakaće tu.
Medijowe zdźělenki k temje:
Tuta naprawa so sobu financuje z dawkowych srědkow na zakładźe hospodarskeho plana, wobzamknjeneho wot Sakskeho krajneho sejma.
