Globalnje wiźeś, lokalnje gibaś – Mjazynarodne nazgónjenja za dolnoserbsku strategiju rěcnego planowanja
Pód titelom „Best Practice für die Niederlausitz? Internationale Erfahrungen, Methoden und Ansätze zur Revitalisierung bedrohter Sprachen“ wuchada źasety zešywk rěda „Sorabistiske źěłowe papjery“ Serbskego instituta.
Aby se nejlěpša wašnja póstupowanja za rewitalizaciju dolnoserbšćiny wuslěźiła, jo awtorka Anastasija Kostiučenko systematiski zwěsćiła a wopisała mjazynarodnje statkowne pśistupy, napšawy a teorije. Rozestajenje z teju tematiku jo bytostne za planowanje jadnotliwych kšacow rewitalizacije dolnoserbskeje rěcy.
Awtorka pokazujo prědny raz, až wótgrawa se rěcna rewitalizacija nejpjerwjej w pěś wšakorakich jadnańskich pólach: rewitalizacija pśez wědomnostnu dokumentaciju wobstojeceje rěcneje wědy, pśez formelne a informelne kubłanje, pśez wědobnu familijowu rěcnu politiku, pśez institucionalizaciju a twórjenje infrastrukturow ako teke pśez pówušenje widobnosći a słyšabnosći rěcy. Na zakłaźe tych pólow wopisujo Kostiučenko mjazynarodne pśistupy a napšawy a je z pśikładami pódkłaźo. Teke gaž mógu se pěś pólow jadnanja dalej diferencěrowaś, póbituju wóni nejpjerwjej prědnu orientaciju w šyrokem slěźeńskem pólu.
Dobyte wuslědki mógu se do konkretnych praktiskich rewitalizaciskich pśedewześow pśenjasć: We wobłuku projekta „SROKA – Serbsku rewitalizaciju organizěrowaś, koordiněrowaś a analyzěrowaś“ źiwa se na dopóznaśa pśi wuźěłanju dolnoserbskeje rěcneje strategije. „Teke gaž se njedaju mjazynarodne nazgónjenja njewobgranicowane na situaciju dolnoserbšćiny pśenjasć, mógu se młoge z nich ako pśikładna mjazynarodna praksa spóznaś a analyzěrowaś“, pódšmarnjo Kostiučenko a wudopołnijo: „Wšykne wědomnostne žrědła wuzwignu, až jo za wuspěšnu rewitalizaciju mócna a angažěrowana rěcna zgromadnosć centralna.“
Z tymi w źěłowej papjerje wopisanymi kriterijami zmóžnijo se wušej togo metodiski a teoretiski akuratne pśirownowanje rěcnych situacijow a mjazynarodnych nazgónjenjow rewitalizacije. Z tym góźi se dolnoserbska rěc pśichodnje lěpjej do źěłow pśirownujucego slěźenja wó rewitalizaciji rěcy zapśěgnuś.
W rěźe „Sorabistiske źěłowe papjery“ wuchadaju w njepšawidłownych interwalach źěła a rozpšawy, ako su nastali wětšy źěł w projektach Serbskego instituta. Jadna se wó poziciske abo konceptowe papjery, dokumentacije (na pś. nejlěpšych praktikow) a wó pódobne teksty z běžnego źěła. Wšykne doněnta wudane zešywki stoje pód Open Access wuměnjenjami a ze swójskeju DOI na nowem publikaciskem serwerje Serbskego instituta Qucosa k dispoziciji.