(Chóśebuz, 04.02.2021)

Wótněnta móžo se na dolnoserbskem rěcnem portalu, konkretnje we wobłuku mjenjowego serwisa pód dolnoserbski.de/mjenja , pytaś za zakładnymi formami něźi 2.500 familijowych mjenjow a wěcej ako 100 pśedmjenjow. Za to su rěcywědniki chóśebuskeje wótnožki Serbskego instituta w běgu slědnego lěta wobspomnjone swójske mjenja ze wšakich žrědłow zrědowali, pśigótowali, wobstatk wudopołnili a jen z dalšnymi informacijami nabogaśili.

Mimo głowneje formy mjenja, kótaraž wužywa se tradicionelnje za muske nosarje mjenja (na pś. "Witka"), prezentěruju se forma mjenja za žeńske ("Witcyna"), forma za cełu familiju ("Witcyc"), wótwóźona posesiwna forma ("Witcyny") a w danem paźe iregularnje twórjone formy ("Witkojc"). Wušej togo nalicuju se žedne móžne nimske ekwiwalenty, casy teke znate nosaŕki abo nosarje mjenja a stawnje informacije wó tom, w kótarych słownikach a leksikonach, kótarež su se wužywali ako žrědła, su mjenja južo zapisane.

Pśedmjenja njedaju se cesto dosć jasnje klasificěrowaś a pśirědowaś. Jo samo śěžko, póstajiś mroku, wót kótarejež chapja pśikrotcona abo deminutiwna forma statkowaś ako samostatne mě. Pśikład za to jo pśedmě Měto. Wóno se móžo interpretěrowaś ako krotka forma mjenja Mjertyn, wužywa pak se teke direktnje ako pśedmě.

Wótwisujucy wót resursow wudopołnja se portal wó dalšne familijowe a wejsne/měsćańske mjenja a wó dalšne typy mjenjow. Planuju teke, portal rozšyriś wó pódaśa wó póchaźe a wóznamje mjenjow (etymologiske wujasnjenja).

Pśedewześe jo se spěchowało wót Załožby za serbski lud, kótaraž dostawa lětnje pódpěru z dankowych srědkow na zakłaźe góspodaŕskich planow, wobzamknjonych wót Zwězkowego sejma, Krajnego sejma Bramborskeje a Sakskego krajnego sejma.

Dalšne informacije wó mjenjowem portalu:
W měrcu 2020 jo se portal pód dolnoserbski.de pśedstajił z mjenjami sedlišćow serbskego sedleńskego ruma w Bramborskej, pśir. medijowu informaciju z 21.03.2020 . W drugem kšacu su se dodali mjenja dalšnych bramborskich sedlišćow zwenka serbskego sedleńskego ruma. Z tym su se wózjawili informacije wó wěcej ako 1.000 sedlišćach resp. zastojnskich jadnotkach. Něto jo se bok rozšyrił wó familijowe mjenja a pśedmjenja.

(Budyšyn/ 18.12.2020)
Wobźělśo se na wupołnjenju napšašnikow we wokrejsu Sprjewja-Nysa

W ramiku dolnołužyskego projekta strukturneje změny "Walorizacija imaterielnego kulturnego derbstwa w nimsko-słowjańskem konteksće" analyzěruju se mjazy drugim wobstojnosći za serbske nałogi a swěźenje, kenž stoje wót lěta 2014 sem na lisćinje imaterielnego kulturnego derbstwa za cełu Nimsku. Zaměr stej how cełe strony wopśimjecej napšašowanje a dokumentacija we wokrejsu Sprjewja-Nysa. Za to trjebamy Wašu pódpěru! Rad móžośo pla projektoweje sobuźěłaśeŕki Stephanie Bierholdtec wót Serbskego instituta napšašnik abo ned wěcej wót nich skazaś, kenž pósćelu se k Wam we wuśišćanej abo digitalnej formje. Stoje teke online-napšašniki k dispoziciji. Pšosym wobrośćo se k tomu pśez e-mejl na stephanie.bierholdt@serbski-institut.de abo zazwóńśo na cysło 03577 37200. Za wupołnjenje dajo narownanje wudankow.

Dalšne informacije wó cełkownem projekśe a dalšnych źělnych projektach namakajośo pód https://www.inwertsetzung-lausitz.de/ kaž teke wó wopisowanem źělnem projekśe pód http://bit.ly/3813zz9.

Zaměr cełkownego projekta "Walorizacija imaterielnego kulturnego derbstwa w nimsko-słowjańskem konteksće" jo wědomnostna analyza serbskego imaterielnego kulturnego derbstwa Dolneje Łužyce a digitalny pśistup informacijam. Wuwiśe kulturnoturistiskich pórucenjow, mócnjejša a rozšyrjona "Łužyska muzejowa krajina" ako teke wuźěłanje konkretknych strategijow walorizacije su dalšne projektowe zaměry, kenž zwopšawdniju se gromaźe z partnarjoma, Domowniski muzej Dešno a DOMPRO Dolna Łužyca gGmbH. Pśedewześe se spěchujo pśez zagronitu za kulturu a medije zwězkowego kněžaŕstwa, pódpěrujo se pśez Bramborski ministerium za wědomnosć, slěźenje a kulturu.

Slědne wobšyrnjejše wědomnostne slěźenja wó nałogach a swěźenjach Serbow su se wótměli w 1980ych lětach. Wóni su stwórili zakład za procowanje Domowiny wó pśiwześe do lisćiny imaterielnego kulturnego derbstwa za cełu Nimsku. Aby toś to serbske imaterielne kulturne derbstwo w konteksće lokalnych akterkow a akterow muzealnych institucijow a kulturnego turizma trajnje walorizěrowali, stej trjebnej se aktualizěrowana a systematiska analyza a dokumentacija, kenž móžotej na pśedźěła nawězaś.

Pó lisćinje imaterielnego kulturnego derbstwa za cełu Nimsku lažy fokus na toś tych nałogach a swěźenjach w běgu lěta: nowolětka, woklapnica, ptaškowa swajźba, camprowanje, zapust, jatšowne jaja, walkowanje, jatšowne spiwanje, jatšowny wogeń, jatšowna wóda, jatšowne rejtowanje, chódotypalenje, majski bom, jańske rejtowanje, zabijanje kokota, łapanje kokota, rejtowanje wó kołac, štapanje wěnca, kjarmuša, pśěza, swěty Mjertyn, swěty Nikolaus, Janšojski bog, źiśetko

Rěcne eksperty se w Budyšynje zejšli

(Budyšyn/ 22.09.2020) 22. septembra su se w Budyšynje na swóju lětnu zgromaźinu zejšli rěcne eksperty regionalnych a mjeńšynowych rěcow Nimskeje, ako su zjadnośone w krajnem komiteju EBLUL Nimska (něga Europski běrow za mjenje rozšyrjone rěcy – European Bureau for Lesser-Used Languages EBLUL). W srjejźišću su stojali rozpšawy wó aktualnej situaciji mjeńšynow a jich rěcow a diskusija wó nowych projektach. Górnoserbšćinu zastupujo w gremiumje dr. Jana Šołćina, rěcywědnica w Serbskem instituśe, a dolnoserbšćinu dr. Hauke Bartels, direktor Serbskego instituta. Wjacor su se w Serbskem domje pśedstajili – dla koronapandemije wobgranicowanej – zjawnosći slědujuce regionalne a mjeńšynowe rěcy: dańšćina, saterofrizišćina, pódpołnocna frizišćina, dolnonimšćina, plautdietsch a romašćina. Jadna z nastupnosćow zmakanja jo była, až Budyšyński publikum wó tych rěcach něco zgónijo a je słyšy.
EBLUL Nimska źěła wót lěta 2012 pód kšywom FUEN (Federalistiska unija europskich narodnych kupkow). Wón zasajźujo se za regionalne a mjeńšynowe rěcy w Nimskej. To pótrjefijo mimo wušej naspomnjonych rěcow teke górno- a dolnoserbšćinu.