Madlen Domašcyna
Tel. +49 3591 4972-54
presse@serbski-institut.de

» Njeskomuźćo nic a aboněrujśo naš wokolnik.

(Budyšyn/ 20.10.2020)

Wót 1. oktobera źěła se w Serbskem instituśe w Budyšynje na tom, aby zawóstajeństwo Bogumiła Šwjele (1873–1948) digitalizěrowali a nadrobnje katalogizěrowali. Šwjela jo był faraŕ, rěcywědnik, casnikaŕ, pisaŕ pśestajaŕ a kulturny politikaŕ w Dolnej Łužycy. Projekt financěrujo Nimske slěźaŕske zjadnośeństwo (DFG) z 110.000 euro, pśez spěchowański program „Digitalizěrowanje a katalogizěrowanje” (Systemy za spśistupnjenje wědomnostneje literatury a informacijow). Projekt ma titel "Archiwowe registery a žrědła: Digitalizěrowanje a nadrobne katalogizěrowanje zawóstajeństwa Bogumiła Šwjele", a cas za njen jo wustajony na 18 mjasecow, do měrca 2022.

Zagronita za projekt dr. Annett Brězanec měni: "Zawóstajeństwo Bogumiła Šwjele słuša k tym nejwětšym zběrkam w Serbskem kulturnem archiwje. Šwjela ze swójim žywjenim, wugbanim a statkami licy se k serbskej inteligency swójogo casa. We žednej drugej zběrce našogo archiwa njenamakajomy drugu taku nadrobnu dokumentaciju dolnoserbskeje rěcy, kultury wšednego žywjenja a procowanjow wó jeju zeźaržanje. Prědny raz digitalizěrujomy zawóstajeństwo takeje wjelikosći."

Šwjelowe zawóstajeństwo wopśimjejo zběrku dokumentow k statnej a cerkwinej politice napśeśiwo Serbam, k sebjeorganizaciji serbskego kulturnego žywjenja, rěcnohistoriske zběrki stroninych, familijowych a wejsnych mjenjow, gramatiku, słownikowu zběrku a etnologisko-rěcnu zběrku k wšyknym fasetam dolnoserbskeje ludoweje kultury.

Projekt ma wótglědanje, te drogotne žrědła k nowšej historiji we online-portalach kaž Kalliope zjawnje spśistupniś – we grafiskich datajach a z nadrobnymi wopśimjeśowymi informacijami, kótarež słuže jich namakanju. Te materialije deje pó dokóńcowanju projekta se teke weportalu SORABICON wózjawiś.

Ako wědomnostny sobuźěłaśeŕ źěła etnolog a historikaŕ dr. Pětš Jan-Brězan na tom projekśe, wó techniske źěło staratej se Jan Kral a Měrćin Brycka. Ako zagronita za projekt koordiněrujo jen dr. Annett Brězanec, wjednica Kulturnego archiwa pśi Serbskem instituśe. Wito Bejmak, wjednik Serbskeje centralneje biblioteki, jo zagronity za IT-implementaciju.

‎

zawóstajeństwo Bogumiła Šwjele – lisćina a jogo stawizny

biogram Bogumiła Šwjele

we aktualnem wudaśu Lětopisa 2020/1 su wótśišćane dwa nastawki k žywjenju Šwjele, wugbanju a statkam (z pjera Alfreda Rogana a Pětša Šurmana)

Wobstatki wšakorakich žrědłow prědny raz zespominane, zesystematizěrowane a za online-pytanje spśigótowane

(Chośebuz, 21.03.2020) Kak se groni wěstej městnosći dolnoserbski? Móžo jadno dolnoserbske mě wótpowědowaś wšakich nimskim? Kótare dolnoserbske źinsajšne a něgajšne mjenja sedlišćow zewšym eksistěruju? Na toś te pšašanja móžo se wótegranjaś z pomocu nowego internetowego boka Serbskego instituta.

Sobuźěłaśerje Serbskego instituta w Chóśebuzu su z wjelich žrědłow znosyli dolnoserbske mjenja sedlišćow, su material strukturěrowali a systematizěrowali. Wuslědk jo nowy informaciski serwis wó serbskich mjenjach online – nejžpjerwjej wó dolnoserbskich mjenjach sedlišćow. Na znatem informaciskem portalu wó dolnoserbšćinje www.dolnoserbski.de namakajo se toś ten nowy bok wótněnta ako źewjeta rubrika. Komfortabelne pytanje wólažcyjo namakanje žyconych informacijow.
Dr. Hauke Bartels , rěcywědnik a direktor Serbskego instituta: „Tematika serbskich swójskich mjenjow jo se w našom slěźaŕskem źěle pak raz jawiła a zajm za mjenja jo generelnje wjeliki. Toś smy se rozsuźili, aby natwarili nowy informaciski serwis wó serbskich swójskich mjenjach, kótaryž pśistupni kuždemu zajmowanemu daty ze wšakich žrědłow (ako pó źěłach njejsu digitalnje pśistupne) na komfortabelnu wašnju online.

Rozšyrjenje se juž planujo
Dotychměst wopśimjejo portal mjenja sedlišćow ze serbskego sedleńskego ruma w Bramborskej. W pśiducem casu dej wón se rozšyriś wó dolnoserbske mjenja sedlišćow w zbytku Bramborskeje, wó geografiske mjenja a mjenja krajow. Pśichodnje deje se pśiwześ teke serbske pśedmjenja a swójźbne mjenja. Perspektiwiski planowane jo rozšyrjenje wó dalšne typy mjenjow a na górnoserbski rěcny rum.

Komfortabelnje pytaś
Pśi pytanju na online-portalu mógu se separatnje wótpšašowaś nimske a serbske warianty mjenjow. Dodatnje móžo se wuzwóliś, lěc dej se z pomocu kompleksnego wótpšašowanja pytaś a lěc deje se zapśimjeś teke zestarjete formy mjenjow.
Wuslědk pytanja wopśimjejo wobydlone městna (źěły městnow, jsy, města) kaž teke zastojnstwowe jadnotki w nowej a – źož daty pśedlaže – teke starej wašni pisanja. Pśez link we wuslědkach pytanja dostanjo wužywaŕ dalšne informacije, mj. dr. geografiske koordinaty na Open Street Map, zwězanu leksiku (na pś. pomjenjenje wobydlarja / wobydlaŕki, wótwóźonu adjektiwisku formu), dalej pokazki na dolnoserbske internetowe słowniki, na Wikipediju, na dalšne zapiski w datowych bankach a pokazma na wědomnostnu literaturu.

Dokradne pódaśa wó fleksiji inkluziwne
Pśi aktualnje płaśecych formach mjenjow, pla pomjenjowanjow za wobydlarje a pla adjektiwow stoje kompletne deklinaciske tabele, ako pódpěruju korektne wužywanje mjenjow.

Nowy informaciski serwis z krotkim a słodkim:

• nowy internetowy bok wó dolnoserbskich swójskich mjenjach: https://dolnoserbski.de/mjenja
• zaměry: dolnoserbske swójske mjenja zběraś a systematizěrowaś a wuslědki šyrokej zjawnosći pśistupniś
• komfortabelne pytanje z wobšyrnymi wuslědkami, ako zalinkuju dalej wjeźece žrědła informacijow w interneśe
  ‎

* Projekt jo se spěchował wót Załožby za serbski lud, kótaraž dostawa lětnje pódpěru z dankowych srědkow na zakłaźe góspodaŕskich planow, wobzamknjonych wót Zwězkowego sejma, Krajnego sejma Bramborskeje a Sakskego krajnego sejma.

• 2019
• 2018
• 2017
• 2016
• 2015

• 2014