Nowa „Sorabistiska źěłowa papjera“ fokusěrujo pótrjeby mjeńšynow w procesach rumowego planowanja

Pód titelom „Folgenabschätzung in minderheitenkulturellen Kontexten. Ein Überblick über Methoden des internationalen Impact Assessments“ wuchada južo wósymy zešywk rěda „Sorabistiske źěłowe papjery“ Serbskego instituta. 

Awtorka dr. Jenny Hagemannowa, kulturna antropologowka pśi Serbskem instituśe, pśiwobrośijo se w swójom źěle analyzam statkowanja – centralnemu planowańskemu instrumentoju. Analyze statkowanja zmóžniju pósuźowanje a wjeźenje pozitiwnych a negatiwnych wucynkow, gaž źo wó pśedewześa na pólu rumowego, regionalnego, górnistwowego, měsćańskego a wobchadowego planowanja. Awtorka wujasnjujo, až dajo w Nimskej doněnta lěbda móžnosći, pógódnośiś wustatkowanja takich pśedewześow na kolektiwne kulturne nastupnosći. Etablěrowane instrumenty ako pśespytowanja znjasliwosći za wobswět abo socialne how njepśimaju. Za regiony z mjeńšynami, na pśikład za serbsku Łužycu, pak ma to wósebny wuznam.
Pó pśeglěźe wó tom, kótare wašnjach analyze statkowanja dajo, měri spisaŕka fokus na pśespytowanje znjasliwosći za kulturu (Cultural Impact Assessment). To póstupowanje jo se specielnje wuwiło, aby se pótrjebnosći mjeńšynow wótpowědnje systematiski zapśěgnuli do planowańskich procesow. Na zakłaźe konkretnego pśikłada z Nowoseelandskeje pokazujo slěźaŕka, kótare pśistupy mógu se pśenjasć na serbsku Łužycu.

Dr. Lutz Laschewski, wjednik wótźělenja za regionalne wuwiśe a mjeńšynowy šćit pśi Serbskem instituśe, jo wuzwignuł póśěg źěła k praksy: „Zachopjeńk 2023 jo se mjazy Grodkom a Slěpem zachopił proces rědowanja ruma za móžnu kuporowu minu firmy Kupferschiefer Lausitz GmbH, kótaryž jo se w septembrje samskego lěta dokóńcył z wuslědkom, až njejo se mógła znjasliwosć pśedewześa za rum zwěsćiś. We wobłuku togo póstupowanja jo sebje Domowina – pó wobradowanju ze Serbskim institutom – prědny raz pominała, aby se pśespytowała znjasliwosć za kulturu. Tak dejali pśespytowaś, kótare wustatkowanja změjo planowane pśedewześe na serbsku mjeńšynu. To jo prědna kšaceń pó droze k pśespytowanju znjasliwosći za kulturu we Łužycy. Wót dr. Jenny Hagemann pśedstajone pśistupy njejsu stakim jano teoretiske. Wóni pokazuju, až mógu take pśespytowanja byś pśichodnje gódny instrument za regionalny proces transformacije. My comy to póstupowanje w pśichodnych lětach tudejšemu kontekstoju tak pśiměriś, aby se mógali za komunalne a regionalne planowanja wužywaś.“

We rěźe „Sorabistiske źěłowe papjery“ wuchadaju w njepšawidłownych interwalach źěła a rozpšawy, ako su nastali wětšy źěł w projektach Serbskego instituta. Jadna se wó poziciske abo konceptowe papjery, dokumentacije (na pś. nejlěpšych praktikow) a wó pódobne teksty z běžnego źěła.
Wótněnta stoje wšykne zešywki pód Open Access wuměnjenjami a ze swójskeju DOI na nowem publikaciskem serwerje Serbskego instituta Qucosa k dispoziciji.

Zešywk ako PDF namakajośo how.