„Mjazy tradiciju a pśichodom“: fachowa konferenca wó imaterielnem kulturnem derbstwje w Dolnej Łužycy
Fachowa konferenca „Mjazy tradiciju a pśichodom: imaterielne kulturne derbstwo w Dolnej Łužycy“ dnja 23. oktobra 2025 w Měsćańskem muzeumje Chóśebuz jo dalšny raz pódšmarnuła wuznam Serbskego instituta za zachowanje a digitalizaciju serbskego derbstwa. W zgromadnem źěle z projektom Derbstwo Łužyce (UNESCO 5) jo institut pokazał, kak móžo region swóje kulturne tradicije za pśichodne generacije zachowaś. Pśi tom su stojali digitalne formaty ako teke direktna wuměna fachnikow a zajmowaneje zjawnosći w fokusu.
Serbski institut: Motor digitalizacije kulturnego derbstwa
W srjejźišću zarědowanja jo stojała wót Stephanie Bierholdtec a Mareka Slodički pśedstajona zběrka „Žywe kulturne derbstwo w Dolnej Łužycy“ (beta-wersija) na portalu wědy SORABICON. Na webstronje natwarja se wobšyrny pśeglěd serbskich kulturnych praktikow a staja se digitalnje k dispoziciji. Wobstawnje rosćeca datowa banka wopśimjejo prědne dokumentacije, rozpšawy casowych znankow, fota a casnikaŕske artikle k tradicijam a imaterielnemu kulturnemu derbstwoju ako su to jańske rejtowanje, błośańske rybakaŕstwo abo traděrowane dwórowe mjenja. Wótpowědne informacije mógu se w styrich rěcach (nimski, dolnoserbski, górnoserbski, pólski) wótwołaś, wóni pśistupniju tradicije regiona za šyroki publikum. Pśez prezentaciju a diskusiju pśistupow k digitalnej dokumentaciji pokazujo Serbski institut, kak zmóžnja se pśez zasajźenje nowych technologijow nic jano zachowanje kulturnego derbstwa, ale až nastawaju zrownju nowe formy wobźělenja a pósrědnjenja.
„Namrěwstwo Łužyce“ – Zwisk mjazy tradiciju a inowaciju
Pódla digitalnych pśistupow Serbskego instituta su stojali teke wopśimjeśa projekta Derbstwo Łužyce (UNESCO 5) w srjejźišću fachoweje wuměny. Zagronitej za projekt Susann Troppa a Ellen Beuster stej rozkładłej, kak kooperaciski projekt k tomu pśinosujo, łužyske městna UNESCO z imaterielnym kulturnym derbstwom Serbow na wšaki part zwězaś. Wóni su prezentěrowali wšake formaty, na pś. wideoklipy wó regionalnych swěźenjach a nałožkach, kótarež njestoje jano nimski, ale teke górno- a dolnoserbski k dispoziciji. Toś te klipy su dalšny wažny instrument za to, aby mógali kulturu Łužyce zachowaś a ju šyrokemu publikumoju pśistupniś. Naspomnili su se teke rozdźělne w projekśe wuwite kubłańske a pósrědnjańske formaty ako memograśa, basleńki, awdiodrogowanja abo gódańka we wobłuku augmented reality, ako prezentěruju derbstwo Łužyce. Wóni pósrědnjaju rozdźělnym celowym a starstwowym kupkam na lažki, interaktiwny a nowocasny part kompleksnu wědu.
Wuměna a rozšyrjenje ako kluc k wuspěchoju
Zarědowanje jo pokazało, kak wažnej stej wuměna a zgromadne źěło wědomnostnikow, kulturnikow a ciwilneje towarišnosći za to, aby se tradicije žywe zdźaržali a pśiducej generaciji dalej dali. Wótwórjony dialog a pleśenje interdisciplinarnych seśow twóritej nowe perspektiwy a móžnosći za zdźaržanje a pósrědnjenje łužyskego kulturnego derbstwa.
Serbski institut a projekt Derbstwo Łužyce pśepšosyjotej wšyknych, se aktiwnje na dokumentaciji łužyskego kulturnego derbstwa wobźěliś. Tak mógu se wót derbstwa Łužyce pśedstajone formaty za kubłanje a pósrědnjenje wědy dermo wužywaś za kulturne kubłanje, socialne medije abo pśi lokalnych zarědowanjach. Zajmce mógu se dla materialijow direktnje na projektowy team Derbstwa Łužyce (UNESCO 5) wobrośiś a je tak dostaś. Dalšne informacije a pśistup k formatam su na webstronach erbe-lausitz.eu k dispoziciji.
Móžośo datowu banku k imaterielnemu kulturnemu derbstwoju w Dolnej Łužycy teke aktiwnje pódpěraś. Jolic maśo naraźenja abo cośo ako casowy znank pśinosowaś, ga pśizjawśo se pšosym direktnje pla zagronitych projekta „Praktiki imaterielnego kulturnego derbstwa w Dolnej Łužycy“. Wašo aktiwne sobuźěło jo drogotne, aby se bogate kulturne derbstwo Łužyce za pśiduce generacije zachowało a dalej dawało.
Rozpšawa: Susann Troppa (UNESCO 5) a Stephanie Bierholdtec (SI)
Zarědowanje jo źěł projekta Praktiki imaterielnego kulturnego derbstwa w Dolnej Łužycy cełkownego pśedewześa Digitalny portal k serbskim a łužyskim rěcnym a kulturnym krajinam a se spěchujo pśez Załožbu za serbski lud z pjenjez Zwězkowego ministaŕstwa za nutśikowne nastupnosći na zakłaźe zwólenja Nimskego zwězkowego parlamenta. – Derbstwo Łužyce (UNESCO 5) se spěchujo z pjenjez Zwězkowego ministaŕstwo za góspodaŕstwo a energiju na zakłaźe zwólenja Nimskego zwězkowego parlamenta.
Casnikarski artikel wózjawjony w Nowem casniku 44/30.10.2025, bok 2, awtorka Katalin Porackojc:
Kulturelne derbstwo digitalizěrowaś. Z tym jo se SI na fachowej konferency zaběrał
Do Měsćańskego muzeja stej zajźony pětk (23. oktobra) wótpołdnja Serbski institut (SI) a projekt Derbstwo Łužyce „UNESCO5“ pśepšosyłej na fachowu konferencu k imaterielnemu kulturnemu derbstwoju w Dolnej Łužycy pód titlom „Mjazy tradiciju a pśichodom“. Zaměr konference jo był wuměna mjazy fachowcami a zajmcami, 20 jo se wobźěliło, wó zachowanju kulturelneje tradicije w regionje – teke w digitalnem formaśe.
Na online-portalu wědy Serbskego instituta SORABICON (www2.sorabicon.de) jo se wózjawił nowy modul pód titlom „Žywe kulturne derbstwo w Dolnej Łužycy“, kótaryž stej sobuźěłaśerja SI, Stephanie Bierholdtec a Marek Slodička, na toś tom zarědowanju pśedstajiłej. To jo akle beta-wersija, ale weto se namakaju na njom južo prědne dokumentacije, rozpšawy, fota a medijowe artikle k žednym kulturelnym praktikam, na pśikład wó twarjenju błośańskich cołnow abo dwórowych mjenjach.
Zagronitej za projekt UNESCO5, Susann Troppa a Ellen Beuster, stej pśibytnym pótom rozkładłej, kak se Łužyske UNESCO-městnosći zwězuju ze serbskim imaterielnym derbstwom we wšakich formatach, na pśikład we wideoklipach, kótarež pśedstajiju swěźenje a nałogi w górnoserbskej, dolnoserbskej a nimskej
rěcy. Žeńskej stej z tym jadnomu abo drugemu gósćoju zarědowanja aha-moment pśipórałej. Mimo togo jo na tom wjacorje wót filmarja Clemensa Jurka nawjerśony film „Erbe der Lausitz/Derbstwo Łužyce“ swóju premjeru swěśił.Zarědowanje jo pokazało, kak wažnej interdisciplinarna wuměna a gromaduźěło stej, aby se tradicije wuchowali a dalej dawali. Dla togo pśepšosyjotej Serbski institut a projekt „Erbe der Lausitz / Derbstwo Łužyce“ Was, se aktiwnje wobźěliś na dokumentaciji Łužyskego kulturnego derbstwa. Wobrośćo se na zagronitych projekta pśi SI abo na UNESCO5 pód www.lausitz-kultur.eu/de/netzwerk/unesco-5.